بدافزار، ویروس و کرم‌ها عبارت‌های کلیدی هستند که باعث ترس کاربران در سراسر جهان می‌شوند، اما آن‌ها چه تفاوتی با یکدیگر دارند و چه تاثیری روی سیستم‌تان می‌گذارند؟ در این مطلب به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
اگرچه تهدیدات امنیتی زیادی برای سیستم‌تان وجود دارند و در هنگام استفاده از دنیای آنلاین، می‌توانند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کنند، اما بیشتر از همه درباره بدافزار، ویروس و کرم‌ها صحبت می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم نگاه دقیق‌تری به آن‌ها و تفاوت‌هایشان داشته باشیم.
اولین ویروس کامپیوتر
اولین ویروس‌های کامپیوتری به خطرناکی امروز نبودند و در حقیقت آزمایش‌هایی در روزهای اولیه فناوری رایانه به حساب می‌آمدند. در سال ۱۹۷۱ یک مهندس در شرکت فناوری «BBN Technologies» برنامه‌ای به نام «Creeper» توسعه داد که می‌توانست خودش را تکثیر کند.
این برنامه برای این توسعه پیدا کرده بود تا میان ماشین‌های مختلف DEC PDP-10 مجهز به سیستم عامل Tenex حرکت کند. Creeper می‌توانست با استفاده از ARPANET بین کامپیوترهای مختلف منتقل شود و پیام «من CREEPER هستم: اگر میتونی منو بگیر» را به نمایش بگذارد.
این برنامه با انتقال به کامپیوتر جدید، خودش را تکثیر می‌کرد و البته سعی می‌کرد که از کامپیوتر قبلی خودش را پاک کند. غیر از کمی مزاحمت برای کامپیوترها، Creeper آسیبی به سیستم‌ها وارد نمی‌کرد.
بدافزار چیست؟
ما معمولا بدافزار، ویروس‌ها و کرم‌ها را به عنوان موجودیت‌های متفاوت درنظر می‌گیریم اما در حقیقت، بدافزار یک اصطلاح جامع است. بدافزار به هرگونه نرم افزار مخربی اشاره دارد که برای خرابی کامپیوترها طراحی شده است. این موضوع بدان معناست که ویروس‌ها و کرم‌ها دسته‌های مختلف بدافزار محسوب می‌شوند.
البته باید به این موضوع هم توجه کنید که اولین ویروس‌ها از نظر فنی بدافزار تلقی نمی‌شوند، چرا که آسیبی به سیستم‌ها وارد نمی‌کردند و تنها نوعی آزمایش بودند. حتی ویروس «Brain» در سال ۱۹۸۶ هم بدافزار نبود، هرچند اولین ویروسی بود که بصورت جهانی پخش شد.
انواع مختلفی بدافزار وجود دارد و احتمالا نام برخی از آن‌ها را شنیده‌اید که برای مثال می‌توان به تروجان‌ها، باج‌افزارها، جاسوس‌افزارها و موارد این سبکی اشاره کرد. علاوه بر کامپیوترها، با انواع مختلف بدافزار برای حمله به گوشی‌های اندرویدی هم روبه‌رو هستیم.
تفاوت ویروس‌ها و کرم‌ها
حالا باید به سراغ ویروس‌ها و کرم‌ها برویم. آن‌ها چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و اینکه کدامشان آسیب کمتری به سیستم وارد می‌کنند؟ در ادامه نگاهی به آن‌ها خواهیم داشت.
ویروس چیست؟
حتی اگر بدافزار طیف وسیعی از برنامه‌های مخرب را در بر بگیرد، ما بیشتر تمایل داریم که ویروس‌ها را به عنوان یک اصطلاح کلی درنظر بگیریم. در همین راستا ما به هر ذره‌ای از نرم افزار مخرب که به کامپیوترمان نفوذ و حمله می‌کند، ویروس می‌گوییم. اما ویروس‌ها ویژگی‌های خاص خودشان را دارند که آن‌ها را بطور منحصر به‌فردی خطرناک می‌کنند.
یکی از عوامل اصلی شناسایی ویروس‌ها، قابلیت خود تکثیری آن‌هاست و این ویژگی همان چیزی است که Creeper را به یک ویروس تبدیل کرد. همانند ویروس‌های بیولوژیکی، ویروس‌های کامپیوتری هم نیاز به یک میزبان برای اتصال به آن نیاز دارند. آن‌ها با اتصال به فایل‌ها به سیستم‌تان وارد می‌شوند و سپس فایل‌های دیگری را برای آلوده کردن پیدا می‌کنند.
زمانی که کاربر یک سند آلوده را باز می‌کند یا اینکه یک فایل آلوده EXE را اجرا می‌کند، ویروس فعال می‌شود. با باز کردن فایل، ویروس کارش را شروع می‌کند و به سراغ فایل‌ها و اسناد دیگری برای آلوده کردن می‌رود.
کرم کامپیوتری چیست؟
کرم‌های رایانه‌ای شباهت زیادی به ویروس‌ها دارند و می‌توانند خودشان را تکثیر کنند، با این حال تفاوت‌هایی میان آن‌ها هم به چشم می‌خورد. کرم‌ها نسبت به ویروس‌ها بیشتر به خودشان اتکا دارند، یعنی برخلاف ویروس‌ها، نیازی به فایل‌های میزبان برای اتصال ندارند.
زمانی که یک کرم جایش را در هارد دیسک یا حافظه SSD پیدا می‌کند، فرایند کپی کردن خودش را کلید می‌زند. کرم‌ها بجای اینکه از فایلی به فایل دیگر گسترش پیدا کنند، بطور مستقل از خودشان کپی می‌سازند و در سیستم گسترش پیدا می‌کنند.
نحوه آسیب رساندن ویروس‌ها و کرم‌ها
حالا که از تفاوت ویروس‌ها و کرم‌ها مطلع شدید، بیایید درباره اینکه چرا می‌توانند به سیستم آسیب بزنند، صحبت کنیم. زمانی که یک فرد یا مهاجم (هکر) یک نرم افزار ناخواسته روی سیستم‌تان قرار می‌دهد، قدرت زیادی در دستش قرار می‌گیرد و می‌تواند از دستگاه شما بطور کامل سوءاستفاده کند. ویروس‌ها و کرم‌ها زمانی که فعال می‌شوند، می‌توانند در سطوح مختلفی به کاربر آسیب‌های جدی وارد کنند.
آن‌ها می‌توانند بطور چشمگیری عملکرد سیستم‌تان را کند کنند. از آنجایی که این برنامه‌ها می‌توانند خودشان را گسترش دهند، با گذر زمان حجم بیشتری از فضای ذخیره‌سازی کامپیوتر شما میگیرند. روی سیستم‌های قدیمی، برخی ویروس‌ها می‌توانند به اندازه‌ای حجم فایل‌ها را افزایش دهند تا دیگر سیستم نتواند آن‌ها را باز کند.
اشغال فضای داخلی سیستم تنها مشکلی نیست که ویروس‌ها و کرم‌ها برایتان ایجاد می‌کنند، آن‌ها می‌توانند کارهای ناخواسته‌ای با سیستم‌تان انجام دهند. آن‌ها قادر به نصب برنامه روی کامپیوتر، ایجاد پاپ آپ روی سیستم یا حتی ارسال ایمیل به دیگران از طریق آدرس ایمیل شما برای آلوده کردن کامپیوترهای دیگر هستند.
اگر بخواهیم جدی‌تر شویم، باید بگوییم که داده‌های شخصی‌تان می‌توانند حکم یک بوفه مجازی را برای ویروس یا کرم داشته باشند. از آنجایی که هکرها به سیستم‌تان نفوذ می‌کنند، به داده‌هایتان دسترسی پیدا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند اطلاعات مختلفی مانند پسوردها، آدرس‌ها و داده‌های بانکی‌تان را بدست آورند.
اگر اینکار هم برایتان ترسناک نیست، باید بدانید که ویروس‌ها و کرم‌ها می‌توانند داخل سیستم‌تان قرار بگیرند و به فایل‌های سیستمی آسیب بزنند یا آن‌ها را اصلاح کنند. در حقیقت آن‌ها می‌توانند فایل‌های درون سیستم‌تان را تغییر دهند یا حذف کنند، بنابراین شاید روزی وارد سیستم‌تان شوید و نتوانید یک فایل مهم یا برنامه را پیدا کنید.
نفوذ ویروس به سیستم‌تان می‌تواند آسیب‌های زیادی به شما وارد کند، البته این موضوع بستگی به کامپیوتر، داده‌هایتان و البته نوع ویروس و کرم دارد. علاوه بر این، نحوه سوءاستفاده هکرها از اطلاعات شما بسیار مهم است.
نحوه جلوگیری از حمله بدافزاری
هرگونه حمله بدافزار از جمله ویروس و کرم‌ها می‌توانند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کنند. بدافزارهایی مانند ILOVEYOU و Sobig.F میلیاردها دلار به افراد در جهان ضرر زده‌اند، بنابراین باید به دنبال راهی برای جلوگیری از ابتلا به آن‌ها باشید. در همین راستا چند ترفند ابتدایی برای چنین موضوعی را به شما آموزش می‌دهیم:
- از سایت‌ها و ایمیل‌های مشکوک دوری کنید: هیچ وقت از سایت‌های مشکوک و غیرقابل اطمینان بازدید نکنید. این سایت‌ها می‌توانند حاوی فایل‌های میزبان انواع بدافزارها باشند. این موضوع درباره ایمیل‌ها هم صادق است و نباید ایمیل‌های غیر مطمئن را باز کنید.
- مراقب فایل‌هایی که دانلود می‌کنید، باشید: یکی از راه‌های اصلی نفوذ بدافزارها به سیستم‌تان، دانلود فایل‌های غیر مطمئن است. در همین راستا از دانلود فایل‌ها از منابع و سایت‌های غیرمعتبر خودداری کنید.
- به سراغ برنامه‌های معتبر برای محافظت در برابر بدافزار بروید: برنامه‌های ضد بدافزار زیادی در بازار وجود دارند که بطور پیوسته سیستم و مرورگرتان را تحت نظر میگیرند. یکی از موارد معتبر را روی سیستم‌تان نصب کنید.
فرقی نمی‌کند با ویروس یا کرم مواجه شوید، چرا که هردوی آن‌ها بدافزار به حساب می‌آیند و می‌توانند به سیستم‌تان آسیب بزنند و داده‌هایتان را به سرقت ببرند. به همین دلیل حواس‌تان باید به آلودن شدن سیستم‌تان باشد.
